Natalia Sancha

Oito anos de guerra en Siria transformaron profundamente a repartición demográfica do país desbordando as súas fronteiras. Pasaron de ser nais, fillas e esposas para converterse en refuxiadas, desprazadas, viúvas, solteiras, divorciadas, combatentes ou cabezas de familia. Xestionan as unidades familiares en novos espazos como campos de refuxiados, casas de acollida ou mesmo en movemento, nos roteiros cara a Europa. Asolagaron universidades, posposto matrimonios, empuñado as armas e impulsado con forza o marchito sector económico.

Oito anos de guerra en Siria desbordaron as súas fronteiras. Cinco millóns e medio de refuxiados fuxiron cara aos países limítrofes; os menos, cara a Europa. Máis de seis millóns de persoas víronse desprazadas dentro do país. Polo menos 500.000 persoas perderon a vida e 1,5 millóns resultaron feridas. Tras estas cifras, tan volátiles como os transvasamentos de poboación que obedecen á dinámica das frontes de batalla, escóndese unha transformación máis profunda que afecta á metade dunha poboación de 23 millóns de habitantes: as mulleres. O conflito empuxou a moitas amas de casa de clase traballadora fose das catro paredes do fogar e dos confíns dos seus barrios. Obrigounas a asumir novos roles e espazos antes xestionados por homes.

Cos homes mortos, feridos, desertores ou loitando na fronte de batalla, as mozos sirias han asolagado o mercado laboral e as universidades. Na Universidade de Damasco suman o 70% do alumnado. Nas administracións sirias cada día son máis. Máis educación e máis ingresos tradúcense en matrimonios concertados pospostos, un fenómeno que transformará a sociedade siria de posguerra. Outras decidiron liderar unha dobre loita ao enfrontarse aos costumes patriarcais e empuñar as armas para loitar de xeito conxunto con homes. Máis de 15.000 milicianas kurdas fixérono no norte do país contra Estado Islámico ( EI) e máis de 800 alistáronse ao batallón feminino das tropas regulares sirias, o primeiro nun Exército regular árabe.

Pero a historia repítese na rexión, onde o novo rol forzado pola escaseza de homes absorbidos polas trincheiras e suxeitos a unha economía de guerra non se traduce nunha maior representación política da muller. A pesar da maior responsabilidade social adquirida polas mulleres en tempos de guerra, as sirias seguen infrarrepresentadas en todos os procesos auspiciados polas potencias internacionais para buscar unha solución política ao conflito. Mentres que nos corredores de Xenebra e Astaná os políticos falan de reconstrución, transición e reconciliación, nos pobos sirios son as mulleres as que regresan para levantar as súas casas dos entullos. Son tamén elas as que negocian o retorno dos seus maridos e fillos para buscar a reconciliación entre veciños enfrontados durante a guerra civil. Tentan facer cicatrizar as feridas, amenizar o enterro dos mortos e evitar un baño de sangue en nome do azar, vinganza en árabe.